Program szkolenia NSTS-02 VLOS do 25kg

SZKOLENIE I EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ ORAZ
SZKOLENIE I EGZAMIN PRAKTYCZNY DLA PILOTA BEZZAŁOGOWEGO STATKU POWIETRZNEGO W ODNIESIENIU DO NSTS-02.

Program szkolenia określają WYTYCZNE NR 16 PREZESA URZĘDU LOTNICTWA CYWILNEGO z dnia 29 grudnia 2020 r. w sprawie Krajowego Scenariusza Standardowego NSTS-02 dla operacji w zasięgu widoczności wzrokowej (VLOS) z użyciem bezzałogowego statku powietrznego kategorii wielowirnikowiec  (MR) o masie startowej mniejszej niż 25 kg.

Szkolenie z wiedzy teoretycznej

1) Szkolenie z wiedzy teoretycznej trwa 12 godzin

2) Szkolenie teoretyczne może zostać przeprowadzone metodą:

1. a) stacjonarną,
2. b) on-line, lub
3. c) e-learningową.

3) Szczegółowy zakres szkolenia obejmuje:

I) Przepisy lotnicze:

1. Wprowadzenie do EASA i systemu lotniczego:

-podstawowe informacje o EASA,

-unifikacja przepisów lotniczych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych na terenie Unii Europejskiej.

2. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/945 z dnia 12 marca2019 r. w sprawie systemów bezzałogowych statków powietrznych oraz operatorów systemów bezzałogowych statków powietrznych z państw trzeci chora z rozporządzenie 2019/947:

-ich zastosowanie w państwach członkowskich UE,

-podkategorie w kategorii „otwartej” i powiązane klasy bezzałogowych systemów powietrznych C0-C4,

-rejestracja operatorów bezzałogowych statków powietrznych,

-obowiązki operatora bezzałogowych statków powietrznych,

-obowiązki pilota,

-incydent -zgłoszenie wypadku; Centralna Baza Zgłoszeń Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

3. Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze i akty wykonawcze do niej w zakresie bezzałogowych statków powietrznych.
4. System teleinformatyczny dla operacji bezzałogowych, wskazany przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej.
5. Wprowadzenie do kategorii „szczególnej”.
6. Instrukcja Operacyjna.
7. Ocena ryzyka, koncepcja operacji CONOPS, wprowadzenie do metodologii SORA (Specific Operations Risk Assessment).
8. Przegląd standardowych scenariuszy (STS) i predefiniowanych ocen ryzyka (PDRA).

II) Ograniczenia możliwości człowieka:

1. Wpływ środków psychoaktywnych, alkoholu oraz przypadki, gdy pilot jest niezdolny do wykonywania swoich zadań z powodu urazu, zmęczenia, zażywania lekarstw, choroby lub z innych przyczyn.
2. Ludzka percepcja:

-czynniki wpływające na operacje VLOS,

-odległość przeszkód i odległość między bezzałogowymi statkami powietrznymi a przeszkodami,

-ocena prędkości lotu bezzałogowych statków powietrznych,

-ocena wysokości lotu bezzałogowych statków powietrznych,

-świadomość sytuacyjna,

-operacje nocne,

-zmęczenie,

-czas trwania lotu w godzinach pracy,

-rytmy okołodobowe,

-presja czasu,

-stres w pracy,

-naciski związane z realizacją zadań komercyjnych,

-uwaga,

-eliminowanie czynników rozpraszających,

-techniki skanowania przestrzeni powietrznej,

-stan zdrowia (środki ostrożności dotyczące zdrowia, alkohol, narkotyki, leki itp.),

-czynniki środowiskowe, takie jak zmiana widzenia z orientacji na słońce.

III) Procedury operacyjne:

1. Przed lotem:

-ocena obszaru operacji i otoczenia, w tym terenu i potencjalnych przeszkód i zagrożeń dla utrzymania operacji VLOS, potencjalnego przelotu nad ludźmi oraz potencjalnego przelotu nad infrastrukturą krytyczną,

-źródła zakłóceń pracy systemu bezzałogowego statku powietrznego i ich identyfikacja,-weryfikacja stref geograficznych, lotniczych,

-klasyfikacja przestrzeni powietrznej,

-procedury rezerwacji przestrzeni powietrznej,

-zbiory informacji lotniczych,

-NOTAM-y,

-planowanie misji, względy przestrzeni powietrznej i ocena ryzyka w miejscu operacji:

-środki mające na celu przestrzeganie ograniczeń i warunków mających zastosowanie do objętości operacyjnej i bufora ryzyka ziemi dla planowanej operacji,

-korzystanie z obserwatorów,

-określenie bezpiecznego obszaru, w którym pilot może wykonać lot ćwiczebny,

-warunki środowiskowe i pogodowe (np. czynniki, które mogą wpływać na działanie systemu bezzałogowego statku powietrznego, takie jak zakłócenia elektromagnetyczne, wiatr, temperatura itp.);

metody uzyskiwania prognoz pogody,

-sprawdzenie stanu bezzałogowego statku powietrznego.

2. W locie:

-procedury normalne,-procedury na wypadek sytuacji awaryjnych (np. w przypadku utraty łączności).

3. Po locie:

-kontrola po locie,

-rejestrowanie szczegółów lotu.

-korzystanie z obserwatorów,

-określenie bezpiecznego obszaru, w którym pilot może wykonać lot ćwiczebny,-warunki środowiskowe i pogodowe (np. czynniki, które mogą wpływać na działanie systemu bezzałogowego statku powietrznego, takie jak zakłócenia elektromagnetyczne, wiatr, temperatura itp.); metody uzyskiwania prognoz pogody,

-sprawdzenie stanu bezzałogowego statku powietrznego.

4. W locie:

-procedury normalne,-procedury na wypadek sytuacji awaryjnych(np. w przypadku utraty łączności).

5. Po locie:

-kontrola po locie,

-rejestrowanie szczegółów lotu.

IV) Techniczne i operacyjne środki ograniczające ryzyko w powietrzu:

1. Umiejętności pilota bezzałogowego statku powietrznego:

-zaawansowane umiejętności lotnicze,

-manewry i procedury awaryjne.

2. Dziennik pokładowy i związana z nim dokumentacja.
3. Dobre praktyki sterowania bezzałogowymi statkami powietrznymi.
4. Ogólne informacje o nietypowych warunkach (np. przeciągnięcia, obroty, ograniczenia dla pionowych zmian wysokości, autorotacja, pierścienie wirowe).
5. Podejmowanie decyzji w locie.
6. Bezpieczeństwo lotnicze:

-lekkomyślne zachowanie, środki ostrożności przy operacjach przy użyciu bezzałogowych statków powietrznych i podstawowe wymagania dotyczące towarów niebezpiecznych,

-rozpoczynanie lub zatrzymywanie operacji z uwzględnieniem czynników środowiskowych, warunków i ograniczeń bezzałogowych statków powietrznych, ograniczeń pilota i czynnika ludzkiego,-w zakresie operacji w zasięgu widoczności wzrokowej(VLOS):

-zachowywanie bezpiecznej odległości od innych statków powietrznych, przeszkód, pojazdów, zwierząt lub osób,

-udział obserwatora,

-identyfikacja zgromadzeń osób,

-zasady postępowania na wypadek, napotkania innego ruchu lotniczego,

-przestrzeganie ograniczenia wysokości,

-w przypadku korzystania z obserwatora bezzałogowego statku powietrznego

-obowiązki i komunikacja między obserwatorem bezzałogowego statku powietrznego a pilotem,

-raportowanie zdarzeń lotniczych.

7. Ograniczenia przestrzeni powietrznej:

-uzyskiwanie i obserwowanie aktualnych informacji o wszelkich ograniczeniach lub warunkach lotów publikowanych przez państwa członkowskie zgodnie z art. 15 rozporządzenia nr 2019/947

V) Ogólna wiedza na temat systemów bezzałogowych statków powietrznych:

1. Podstawowe zasady lotu.
2. Wpływ warunków środowiskowych na działanie bezzałogowego statku powietrznego.
3. Zasady zdalnego kierowania bezzałogowego statku powietrznego:

-przegląd,

-częstotliwości i widma łączy danych,

-automatyczne tryby lotu, sterowanie ręczne.

4. Zapoznanie się z informacjami zawartymi w instrukcji użytkownika bezzałogowego statku powietrznego, w szczególności w zakresie:

– przeglądu głównych elementów bezzałogowego statku powietrznego,-ograniczeń(np. masa, prędkość, środowisko, czas pracy akumulatora i itp.),

-kontrolowania bezzałogowego statku powietrznego we wszystkich fazach lotu(np. start, zawis w powietrzu, w stosownych przypadkach, podstawowe manewry w locie i lądowanie),

-czynników wpływających na bezpieczeństwo lotu,

-ustawiania parametrów procedur Fail-Safe,

-ustalania maksymalnej wysokości,-procedur implementacji i aktualizacji danych o strefach geograficznych do systemu świadomości przestrzennej,

-procedur wczytywania numeru rejestracyjnego operatora bezzałogowego statku powietrznego do systemu bezpośredniej zdalnej identyfikacji,

-bezpieczeństwa:

A. instrukcje dotyczące zabezpieczenia ładunku/obciążenia,

B. środki ostrożności, aby uniknąć obrażeń od wirników i ostrych krawędzi,

C. bezpieczne obchodzenie się z akumulatorami,

-instrukcji konserwacji i utrzymania bezzałogowego statku powietrznego w należytym stanie technicznym.

5. Utrata sygnału i protokoły awarii systemu -zrozumienie stanu i planowanie zaprogramowanych reakcji, takich jak powrót do domu, zawis (loiter), natychmiastowe lądowanie.
6. Systemy awaryjnego zakończenia lotu.
7. Tryby sterowania lotem.

VI) Meteorologia:

1. Wpływ pogody na bezzałogowe statki powietrzne:

-wiatr (np. warunki miejskie, turbulencje, rotory),

-temperatura,

-widzialność,

-gęstość powietrza.

2. Pozyskiwanie i analiza prognoz pogody.
3. Uzyskiwanie i interpretacja zaawansowanych informacji o pogodzie:-zasoby informacyjne dotyczące pogody,

-raporty,

-prognozy i konwencje meteorologiczne właściwe dla typowych operacji lotniczych przy użyciu bezzałogowego statku powietrznego,

-lokalne oceny pogody,

-wykresy niskiego poziomu,

-METAR, SPECI, TAF.

VII) Osiągi systemu bezzałogowego statku powietrznego w locie:

1. Typowa obwiednia operacyjna wiropłatu, płatowca i hybrydowego.
2. Masa, wyważenie oraz środek ciężkości (CG):-zmiana wyważenia w zależności od miejsca i sposobu montażu ładunków,

-stabilność lotu przy różnym rodzaju obciążeń,

-wpływ konstrukcji i typu bezzałogowego statku powietrznego na położenie środka ciężkości.

3. Zabezpieczenie ładunku.
4. Akumulatory:-zapobieganie potencjalnym niebezpiecznym warunkom,

-rodzaje akumulatorów stosowanych w bezzałogowych statkach powietrznych (np. Li-Pol, Li-Ion),

-terminologia używana w odniesieniu do baterii (np. efekt pamięci, pojemność, współczynnik c),

-wiedza, jak działa bateria (np. ładowanie, użytkowanie, niebezpieczeństwo, przechowywanie).

VIII) Techniczne i operacyjne środki ograniczające ryzyko na ziemi:

1. Funkcje trybu niskiej prędkości.
2. Ocena odległości od osób.
3. Zasada 1:1.
4. Zapoznanie się ze środowiskiem pracy, w szczególności:

-w jaki sposób przeprowadzić ocenę obecności niezaangażowanej osoby w obszarze, nad którym prowadzona jest operacja,

-informowanie zaangażowanych osób,

-informowanie niezaangażowanych osób,

-zabezpieczenie miejsca startu i lądowania.

Egzaminy z wiedzy teoretycznej

1)    Egzamin, o którym mowa w sekcji UAS.NSTS-02.060 pkt 2ppkt 2 załącznika do rozporządzenia nr 2019/947, obejmuje co najmniej 80 pytań wielokrotnego wyboru mających na celu ocenę wiedzy pilota bezzałogowego statku powietrznego na temat technicznych i operacyjnych środków ograniczających ryzyko, dotyczących, w odpowiednich proporcjach, następujących dziedzin: 

a)przepisy lotnicze,

b)ograniczenia możliwości człowieka,

c)procedury operacyjne,

d)techniczne i operacyjne środki ograniczające ryzyko w powietrzu,

e)ogólna wiedza na temat systemów bezzałogowych statków powietrznych,

f)meteorologia,

g)osiągi systemu bezzałogowego statku powietrznego wlocie, oraz

h)techniczne i operacyjne środki ograniczające ryzyko na ziemi.

2)     Uzyskanie przez ucznia-pilota bezzałogowego statku powietrznego co najmniej 75% całkowitej liczby punktów jest równoznaczne ze zdaniem przez niego egzaminu z wiedzy teoretycznej. 

Szkolenie praktyczne i ocena umiejętności praktycznych

1)    Szkolenie praktyczne trwa nie 8 godziny zegarowych, z czego 7 godziny zegarowych to czas lotu, a 1 godzina zegarowa to szkolenie naziemne z obsługi i funkcji systemu bezzałogowego statku powietrznego.

2)  Jeżeli osoba ubiegająca się o uprawnienia NSTS-02, posiada już uprawnienia NSTS-01 lub wyższe, czas zajęć praktycznych w locie, może zostać skrócony o 3 godziny zegarowe.

2)     Szkolenie praktyczne może być prowadzone naprzemiennie ze szkoleniem teoretycznym.

3)     Podczas szkolenia praktycznego jedna osoba szkoląca może szkolić jednocześnie tylko jednego kursanta.

5)   Co najmniej 4 godziny szkolenia praktycznego w locie, przeprowadza się na bezzałogowym statku powietrznym, którego masa przekracza 4kg.

4)     Jeżeli szkolenie odbywa się przy użyciu systemu bezzałogowego statku powietrznego, który różni się funkcjami i możliwościami od systemu, który będzie eksploatowany docelowo przez operatora –kandydata na kompetencje pilota do realizacji właściwego scenariusza, wówczas jest on zobowiązany do odbycia doszkolenia produktowego, we własnym zakresie.

5)     W trakcie szkolenia praktycznego w pełni wykorzystuje się możliwości scenariusza i funkcje systemu bezzałogowego statku powietrznego, uwzględniając:

a)możliwość lotu manualnego

b)możliwość i tryby lotu automatycznego

d)możliwość lotu bez włączonych systemów stabilizacji (jeśli posiada),

f)możliwość lotu w oparciu o widok z pierwszej osoby FPV

7) Szkolenie z zakresu umiejętności praktycznych i ocena umiejętności praktycznych na potrzeby operacji wykonywanych w ramach niniejszego scenariusza standardowego obejmują co najmniej następujące tematy i obszary:

(a) Czynności przed lotem

i. Planowanie operacji, względy dotyczące przestrzeni powietrznej
i ocena ryzyka na miejscu operacji. Kwestie,
które należy uwzględnić:

·       (A) określenie celów planowanej operacji

·       (B) upewnienie się, że określona przestrzeń operacyjna i odpowiednie bufory (np. bufor ryzyka naziemnego) są odpowiednie do planowanej operacji

·       (C) wykrywanie przeszkód występujących w granicach przestrzeni operacyjnej, które mogłyby utrudnić planowaną operację

·       (D) ustalenie, czy topografia lub przeszkody w granicach przestrzeni operacyjnej mogą mieć wpływ na prędkość lub kierunek wiatru

·       (E) wybór odpowiednich danych dotyczących informacji o przestrzeni powietrznej (w tym danych dotyczących stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych), które mogą mieć wpływ na planowaną operację

·       (F) upewnienie się, że system bezzałogowego statku powietrznego jest odpowiedni do planowanej operacji

·       (G) upewnienie się, że wybrane obciążenie użytkowe jest kompatybilne z systemem bezzałogowego statku powietrznego używanym na potrzeby operacji

·   (H) wprowadzenie niezbędnych środków w celu zapewnienia zgodności z ograniczeniami i warunkami mającymi zastosowanie do przestrzeni operacyjnej i bufora ryzyka naziemnego w odniesieniu do planowanej operacji zgodnie z procedurami zawartymi w instrukcji operacyjnej dla danego scenariusza

·    (I) wprowadzenie niezbędnych procedur umożliwiających wykonywanie operacji w przestrzeni powietrznej kontrolowanej, w tym protokołu komunikacji ze służbą kontroli ruchu lotniczego, oraz uzyskanie zezwolenia i, w razie konieczności, instrukcji

·    (J) potwierdzenie, że wszystkie dokumenty niezbędne do wykonania planowanej operacji znajdują się na miejscu operacji; oraz

·       (K) poinformowanie wszystkich uczestników o planowanej operacji

ii. Przegląd przedstartowy i konfiguracja systemu bezzałogowego statku powietrznego (w tym tryby lotu i zagrożenia związane ze źródłami energii). 

Kwestie, które należy uwzględnić:

·       (A) ocena ogólnego stanu systemu bezzałogowego statku powietrznego

·  (B) zapewnienie właściwego zabezpieczenia wszystkich demontowalnych części systemu bezzałogowego statku powietrznego

·       (C) upewnienie się, że konfiguracje oprogramowania systemu bezzałogowego statku powietrznego są kompatybilne

·       (D) kalibracja instrumentów w systemie bezzałogowego statku powietrznego

·       (E) identyfikacja wszelkich mankamentów, które mogą zagrozić planowanej operacji

·       (F) upewnienie się, że poziom naładowania baterii jest wystarczający do wykonania planowanej operacji

·       (G) upewnienie się, że zamontowany w systemie bezzałogowego statku powietrznego układ umożliwiający zakończenie lotu i jego system aktywacji są sprawne

·       (H) sprawdzenie prawidłowego funkcjonowania łącza do celów kierowania i kontroli

·   (I) aktywacja funkcji świadomości przestrzennej i wgranie informacji do tego systemu (jeśli funkcja świadomości przestrzennej jest dostępna); oraz

·       (J) skonfigurowanie systemów ograniczających wysokość i prędkość lotu (jeżeli są dostępne)

iii. Znajomość podstawowych czynności, które należy podjąć w przypadku sytuacji awaryjnej, w tym w przypadku problemów z systemem bezzałogowego statku powietrznego, lub w przypadku wystąpienia w trakcie lotu zagrożenia kolizją w powietrzu.

(b) Procedury w trakcie lotu

i. Prowadzenie skutecznej obserwacji i utrzymywanie bezzałogowego statku powietrznego w zasięgu widoczności wzrokowej (VLOS) w
każdym momencie, co obejmuje: posiadanie w każdym momencie orientacji sytuacyjnej w odniesieniu do danej lokalizacji pod względem przestrzeni operacyjnej i pod kątem obecności innych użytkowników przestrzeni powietrznej, przeszkód, ukształtowania terenu oraz osób.

ii. Wykonywanie dokładnych i kontrolowanych manewrów w locie na różnych wysokościach i w różnych odległościach reprezentatywnych dla danego NSTS (w tym lot w trybie manualnym/bez wsparcia globalnego systemu nawigacji satelitarnej lub w trybie równoważnym, jeżeli bezzałogowy statek powietrzny jest w niego wyposażony).

Wykonuje się co najmniej następujące manewry w różnych orientacjach bezzałogowego statku powietrznego względem pilota:

·       (A) zawis w miejscu (tylko w przypadku wiropłatów i VTOL)

·       (B) przejście z zawisu do lotu do przodu (tylko w
przypadku wiropłatów i VTOL)

·       (C) wznoszenie i zniżanie z lotu poziomego

·       (D) zakręty w locie poziomym

·       (E) kontrola prędkości w locie poziomym

·       (F) czynności po wystąpieniu awarii silnika/układu napędowego; oraz

·       (G) manewry omijania w celu uniknięcia kolizji

iii. Monitorowanie w czasie rzeczywistym stanu systemu bezzałogowego statku powietrznego i dotyczących go ograniczeń w zakresie maksymalnego czasu lotu.

Lot w warunkach odbiegających od normy:

·       (A) zarządzanie częściowym lub całkowitym brakiem mocy w układzie napędowym bezzałogowego statku powietrznego przy zapewnieniu bezpieczeństwa osób na ziemi

·       (B) zarządzanie ścieżką lotu bezzałogowego statku powietrznego w sytuacjach odbiegających od normy

·      (C) zarządzanie sytuacją, w której dojdzie do uszkodzenia urządzenia pozycjonującego zainstalowanego w bezzałogowym statku powietrznym

·       (D) zarządzanie sytuacją wtargnięcia osoby w granice przestrzeni operacyjnej lub w kontrolowany obszar naziemny oraz zastosowanie odpowiednich środków w celu zachowania bezpieczeństwa

·  (E) reagowanie na sytuacje, w których bezzałogowy statek powietrzny może przekroczyć granicę przestrzeni lotu (procedury bezpieczeństwa) oraz granice przestrzeni operacyjnej (procedury awaryjne), które określono w trakcie przygotowań do lotu, oraz podejmowanie odpowiednich działań naprawczych

·       (F) zarządzanie sytuacją, w której statek powietrzny zbliża się do granicy przestrzeni operacyjnej; oraz

·     (G) wykazanie umiejętności stosowania metody odzyskania kontroli po celowej (symulowanej) utracie łącza do celów kierowania i kontroli

(c) Czynności po zakończeniu lotu

i. Wyłączenie i zabezpieczenie systemu bezzałogowego statku powietrznego.

ii. Kontrola po zakończeniu lotu i zarejestrowanie wszelkich istotnych danych
dotyczących ogólnego stanu systemu bezzałogowego statku powietrznego (jego
układów, komponentów i źródeł zasilania) oraz zmęczenia załogi.

iii. Przeprowadzenie odprawy na temat wykonanej operacji.

Egzamin wewnętrzny

Egzamin wewnętrzny polega na ocenie przez Instruktora, wiedzy teoretycznej oraz operacji z użyciem bezzałogowego statku powietrznego wykonanej przez kursanta. Ocenia podlegają wszystkie wymienione wyżej umiejętności.

Po zaliczonym egzaminie wewnętrznym, Ośrodek Szkolenia EDURISE wystawia potwierdzenie ukończenia szkolenia praktycznego NSTS-02, a następnie wysyła dokumenty do Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

Na podstawie przesłanych do ULC dokumentów, pilot drona (kursant) ma aktualizowany profil pilota w systemie www.drony.ulc.gov.pl i aktywowane uprawnienie NSTS-02.

Źródło: Dz.U. ULC z dnia 30.12.2020 Poz.70